مطالعه تنوع ژنوم d گونه های متعلق به گروه aegilops-triticum در ایران با استفاده از مارکرهای سیتوژنتیک و مولکولی

ایران به عنوان بخشی از منطقه ی هلال حاصلخیزی، از مراکز مهم پیدایش و تنوع یابی گیاهان طایفه ی triticeae است. بنابراین مطالعات فیلوژنتیک تاکسون های این طایفه، در این منطقه می تواند اطلاعات مفیدی در مورد منشأ پیدایش این گیاهان از جمله گونه ی triticum aestivum به دست دهد. در این مطالعه تنوع بالای ژنتیک و روابط فیلوژنتیک گونه های دارنده ی ژنوم d خویشاوند گندم متعلق به ایران با استفاده از مطالعه ی سیتوژنتیک (وضعیت تقارن کاریوتایپ) و مولکولی (25 لوکوس مایکروساتلایت هسته ای، توالی های rdna itsهسته ای و توالی های trnl-f کلروپلاستی) بررسی گردید. بر اساس بررسی کاریوتایپ سلول های متافازی مریستم انتهایی ریشه، گونه یae. cylindrica | با داشتن نامتقارن ترین کاریوتایپ، به عنوان گونه ای جوان پیشنهاد شد. بررسی های مولکولی تنوع بالای ژنتیک را برای گونه های ae. tauschii, triticum aestivum & ae. ventricosa و تنوع ژنتیک پایینی در گونه ی ae. cylindrica، دو ذخیره ی ژنی مختلف برای گونه ی ae. tauschii، ارتباط نزدیک گونه های ae. crassa, ae. juvenalis & ae. vavilovii را نشان داد. در سه گونه ی اخیر توالی های کلون شده تنوع بالای ناحیه ی its را نشان داد، در حالی که در دیگر گونه ها به نظر می رسد پدیده ی همگن شدن توالی های گونه های پلی پلوئید در جهت یکی از والدین رخ داده باشد. انساب شناسی کلروپلاستی هاپلوتایپ های کلروپلاستی trnl-f ارتباط نزدیک میان گونه های دارنده ی ژنوم d و گونه ی t. aestivum، حضور هاپلوتایپ های مشترک میان سه گونه و سه هاپلوتایپ مختلف در یک گونه واحد را نشان داد و بر اکتساب کلروپلاست در گونه ی ae. markgrafii دلالت کرد. فیلوژنی بر اساس its نشان داد که جنس های triticum & aegilops زمانی که amblyopyrum muticum را هم شامل شوند، مونوفیلتیک هستند.